ردیابی ویروس زردی نکروتیک رگبرگ چغندر قند در برخی از علفهای هرز رایج در مزارع چغندر قند استان فارس

بیماری ریزومانیا (rhizomania) در حال حاضر یکی از مهم­­ترین بیماری­های چغندرقند در دنیا است. در تحقیق حاضر آلودگی تعدادی از علف­های هرز مهم مزارع چغندرقند در شرایط آلودگی طبیعی به ویروس عامل بیماری (beet necrotic yellow vein virus, bnyvv) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس بررسی شد. بدین منظور ریشه علف­های هرز موجود در مزارع چغندرقند آلوده به بیماری ریزومانیا جمع آوری و برای ردیابی bnyvv در آن ها از آزمون الایزا استفاده شد. نتایج نشان داد در بین علف­های هرز مورد بررسی، بیشترین آلودگی به ویروس عامل بیماری مربوط به چغندر وحشی beta vulgaris subsp. maritima بود و  bnyvv در سایر علف­های ­هرز مورد بررسی شامل تاج خروس  (amaranthus retroflexus) ، خرفه (portulaca oleracea) ، سلمک (chenopodium album)، تاجریزی (solanum nigrum)، پیچک صحرایی (convolvulus arvensis)، کنف وحشی (hibiscus trionum) و آفتاب پرست (heliotropium europaeum)  ردیابی نشد. گیاهچه­­های b.maritima در خاک آلوده به ریزومانیا در گلخانه کشت شدند و حدود دو ماه پس از کاشت، علائم برگی بیماری شامل موزائیک سیستمیک، زردی رگبرگ، تشکیل برگ­های کوچک و ریز به صورت مجتمع (رزت) و توقف رشد شدید را نشان دادند. انتقال مکانیکی bnyvv در شرایط گلخانه نیز علائم برگی بیماری در گیاهچه­های b. maritima را نشان داد. در انتقال مکانیکی bnyvv از عصاره برگ آلوده b. maritima به گیاهچه­های سه رقم چغندرقند حساس به بیماری ریزومانیا (ic،  pp8و7233 )، علائم لکه­های موضعی زرد رنگ و سپس نکروز تشکیل گردید. در اندازه­گیری مقدار ویروس در ریشه b. maritima در مقایسه  با ریشه سه رقم چغندرقند یاد شده، مشخص شد غلظت ویروس در ریشه  چغندر وحشی به طور معنی­دار (در سطح احتمال 05/0) بیشتر از سایر ارقام است. نتیجه این بررسی اولین گزارش معرفی b. maritima به عنوان میزبان سیستمیک و آزمایشی برای ردیابی bnyvv در ایران است. این جمعیت (b.maritima accession number 8901)بر­خلاف سایر علف­های هرز در مناطق آلوده به ریزومانیا دارای توان افزایش زادمایه بیماری در خاک می باشد.